Konferencja w Licheniu Starym

W oczekiwaniu na wystąpienie, od lewej Balbina Kacprzyk – sekretarz SKB, Janusz Mikuła – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego, Mieczysław Borowski – praktyk z NFOŚiGW zajmujący się kontrolą realizacji przedsięwzięć realizowanych ze środków UE
Fot. SKB

Patronat honorowy nad konferencją pełniło Ministerstwo Infrastruktury, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego oraz Polska Organizacja Turystyczna, natomiast patronaty medialne sprawowane były przez Polskie Centrum Budownictwa (miesięcznik „Forum Budowlane” i kwartalnik „Informatyka w Budownictwie”), Wielkopolską Izbę Budownictwa (kwartalnik „Aktualności”), oraz firmę Orgbud-Serwis zajmującą się badaniem rynku pod kątem cen i kosztów w budownictwie (Serwis Informacji Cenowych Budownictwa).

Konferencja adresowana była do beneficjentów funduszy UE, jednostek samorządów terytorialnych zajmujących się przyznawaniem i rozliczaniem funduszy europejskich, kosztorysantów – specjalistów w dziedzinie szacowania kosztów inwestycji i kalkulacji kosztorysowej robót budowlanych. Celem konferencji było przekazanie kompetentnej, specjalistycznej wiedzy z zakresu prawidłowego przygotowania, od strony kosztowej przedsięwzięcia budowlanego do realizacji, dalszego jej prowadzenia i ostatecznego rozliczenia. Zdaniem organizatorów, przybliżenie tej problematyki przyczyni się w przyszłości do lepszego i efektywniejszego wykorzystania środków przyznanych Polsce przez UE dla przedsięwzięć służących m.in. ochronie środowiska, rozwojowi gospodarki wodnej, budowie i przebudowie obiektów użyteczności publicznej, obiektów sportowych, budowie i przebudowie dróg publicznych.


Konferencja w Licheniu cieszyła się dużym zainteresowaniem. Pierwsza od lewej
przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego, wiceprezes SKB – Renata Niemczyk
Fot. SKB

Program konferencji składał się z trzech, ponad dwugodzinnych sesji, na których odniesiono się do:

• roli kosztorysanta w procesie przygotowania i realizacji inwestycji budowlanych,
• instrumentów polityki strukturalnej UE oraz Funduszu Spójności w okresie programowania 2007–2013, wspierających realizację inwestycji budowlanych na przykładzie Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko,
• wartości zamówienia na roboty budowlane przy opracowywaniu wniosku o dofinansowanie oraz weryfikacji formalnej i merytorycznej kosztorysu inwestorskiego,
• istotnych elementów dobrego przygotowania projektu do realizacji,
• specyfiki zamówień na roboty budowlane,
• kosztów i wydatków w trakcie realizacji projektu współfinansowanego ze środków unijnych,
• metod i zasad kalkulacji kosztów wg FIDIC,
• oceny jakości realizacji projektów na podstawie kontroli terenowej.

I Sesja – Wnioskowanie
Po uroczystym przywitaniu zaproszonych gości, pierwszą sesję otworzył prezes Stowarzyszenia Kosztorysantów Budowlanych, doświadczony wykładowca z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, biegły sądowy dr inż. Janusz Tadeusz Barski, który ustosunkował się do zawodu kosztorysanta, zakresu wymaganej od niego wiedzy, oraz umiejętności. Wiele uwagi poświęcił roli, jaką pełni kosztorysant na każdym etapie procesu inwestycyjnego podkreślając jego znaczenie w realizacji przedsięwzięcia budowlanego. To już nie zwykły kalkulator kosztów, jak go postrzegano w okresie cen regulowanych, a kosztorysant – ekonomista mający rozeznanie, poza szeroko pojętą problematyką budownictwa, w zagadnieniach ekonomiki przedsiębiorstw, przepisach prawa budowlanego, kodeksu postępowania cywilnego, zamówieniach publicznych, standardów kalkulacji i rozliczeń stosowanych w kontraktach międzynarodowych itd.

W drugiej kolejności głos zabrał podsekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego dr hab. inż Janusz Mikuła, który przybliżył zebranym priorytety, obszary wykorzystania oraz systemy wdrażania funduszy unijnych.

Z uwagi na ukierunkowanie konferencji, pod kątem zagadnień kalkulacji kosztów w budownictwie, podstawą dalszej prezentacji wystąpienia był Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, najważniejszy pod względem alokowanych środków (prawie 28 mld euro), wspierający realizację dużych inwestycji infrastrukturalnych w większości obszarów naszego kraju. W sposób systematyczny, przejrzysty i komunikatywny prelegent przedstawił organizację systemu oceny i wyboru projektów w ramach PO IiŚ. Taka praktyczna prezentacja tematu pozwoliła osobom, które do tej pory nie miały do czynienia ze środkami unijnymi ujrzeć możliwości skorzystania z funduszy unijnych w innym, przystępnym świetle pozbawionym otoczki tajemniczości.

Na zakończenie wykładowca zapoznał słuchaczy z wynikami badań przedsiębiorstw oraz beneficjentów odnośnie barier ograniczających działanie rynku budowlanego w Polsce, mogących w efekcie mieć wpływ na zakres wykorzystania środków z UE. Przedsiębiorcy wskazywali na niedoszacowane przez inwestorów budżety, wady w przygotowaniu inwestycji do realizacji, rosnące koszty materiałów, surowców i zatrudnienia pracowników, nieczytelne procedury i przepisy prawne, niedobór wykwalifikowanych pracowników, zbyt wysokie wymagania stawiane przez zamawiających w specyfikacjach istotnych warunków zamówienia. Z kolei beneficjenci ułomność naszego rynku widzą na nieco innych obszarach, a mianowicie po stronie organizacyjnej przyznawania i rozliczania uzyskanych środków unijnych. Wskazują również m.in. na nie rozstrzygające wielu problemów przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych, Prawo budowlane, Gospodarka nieruchomościami, a także na niską podaż i jakość usług projektowych, skomplikowane procedury uzgodnień z gestorami mediów, niestabilność polityczną.

Pierwszą sesję zakończyła inż. Elżbieta Ziaja – wiceprzewodnicząca Stowarzyszenia Kosztorysantów Budowlanych, Niezależny Inżynier Konsultant FIDIC wystąpieniem na temat wartości zamówienia na roboty budowlane przy opracowywaniu wniosku o dofinansowanie ze środków unijnych. Podobnie, jak w przypadku dofinansowywania inwestycji z budżetu państwa, tak i tutaj wymagana jest dokumentacja kosztowa na różnych etapach przygotowywania całego przedsięwzięcia, w tym przypadku przy zgłoszeniu projektu na listę indykatywną, a potem przy składaniu wniosku o dofinansowanie (po zawarciu pre-umowy i przygotowaniu wszystkich niezbędnych dokumentów potrzebnych do realizacji projektu). Problem w tym, żeby różnice w opracowaniach kosztowych nie były większe niż 10%. Jest to bardzo restrykcyjny wymóg z uwagi na fakt, że w miarę postępu prac nad projektem przedsięwzięcie jest coraz bardziej uszczegóławiane, a w ślad za tym również i koszty. Tak, więc fundamentalną sprawą jest właściwe określenie zakresu prac i wartości inwestycji na wczesnym etapie przygotowania projektu.

Ważnym jest przy tym, żeby opracowywane przez beneficjenta dokumenty były zgodne z obowiązującymi przepisami prawa krajowego i wspólnotowego oraz wytycznymi Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.

Beneficjentów ponadto, przy wyborze wykonawcy obowiązuje ustawa Prawo zamówień publicznych. W myśl jej przepisów powinny być przygotowane procedury przetargowe, sporządzony opis przedmiotu zamówienia i określona jego wartość. W dalszej części wystąpienia prelegentka wskazała na metody i podstawy sporządzania kosztorysu inwestorskiego, a także, już na zakończenie, praktyczne sposoby formalnego sprawdzenia sporządzonej kalkulacji kosztorysowej.


Konferencję urozmaicały prezentacje producentów materiałów budowlanych: Icopal, H+H Polska, Wavin, Grupa Prefabet. Na zdjęciach od lewej przedstawiciel firmy Icopal
– Grzegorz Gładkiewicz oraz firmy H+H Polska – Robert Bulka
Fot. SKB

II Sesja – Realizacja inwestycji
Po przerwie, w drugiej sesji, mgr inż. Balbina Kacprzyk – sekretarz Stowarzyszenia Kosztorysantów Budowlanych, autorka szeregu ekspertyz, opinii i publikacji z zakresu kosztorysowania i zamawiania robót budowlanych kontynuowała temat związany z przygotowaniem inwestycji budowlanej do realizacji. Tutaj prelegentka wskazała na znaczenie opisu przedmiotu zamówienia uszczegółowionego przez dokumentację projektową wraz z przedmiarem robót, specyfikacją techniczną wykonania i odbioru robót. Z uwagi na kompleksowe przedstawianie zagadnienia, ustosunkowała się również do kosztorysu inwestorskiego, który był głównym przedmiotem wcześniejszego wystąpienia. Na zakończenie omówiła istotę wymienionych dokumentów i zapisów specyfikacji istotnych warunków zamówienia dla poprawności sporządzenia oferty przez wykonawcę robót budowlanych, zwracając uwagę na spójność zapisów w poszczególnych dokumentach.

Problematyką wydatków projektu w kontekście kosztów związanych z realizacją inwestycji zajął się, w kolejnym wystąpieniu mgr Jan Janiuk – niezależny konsultant ds. Finansowych, Ekonomicznych i Księgowych. Prelegent zdefiniował, niezbędne dla zrozumienia tematu określenia, przedstawił systematyczny podział kosztów, sposoby rozliczeń kosztów pośrednich, scharakteryzował rodzaje wydatków przyjmując za podstawę kwalifikację wydatków do grupy kosztów bądź grupy poza kosztowej, i dalej ustosunkował się do wydatków kwalifikowanych i niekwalifikowanych.

III Sesja – Rozliczenia
W trzeciej sesji wystąpił Tomasz Brągiel – niezależny konsultant, inżynier kontraktu, praktyk, który zreferował zagadnienia związane z metodami i zasadami kalkulacji kosztów stosowanymi w kontraktach już zrealizowanych w poprzednim okresie programowania. Wskazał na ich wady i zalety, które musi ocenić sam zamawiający i dokonać wyboru opcji najbardziej go satysfakcjonującej. Zasadą warunków kontraktowych FIDIC jest, zdaniem prelegenta, równomierne rozłożenie potencjalnego ryzyka na strony procesu inwestycyjnego, oraz powołanie instytucji, jeszcze rzadko stosowanej w Polsce – inżyniera kontraktu. instytucji, której rolą jest prowadzenie, nadzorowanie i monitorowanie, w sposób obiektywny, prowadzonej inwestycji. Pokazał również jak ważną rolę mają do spełnienia STWIOR i zawarte w nich zapisy.

Merytoryczną tematykę konferencji zakończył Mieczysław Borowski – absolwent Politechniki Warszawskiej, wieloletni praktyk, współautor katalogów nakładów rzeczowych z zakresu budownictwa energetycznego, kontroler w NFOŚiGW przedsięwzięć finansowanych ze środków UE, który podjął temat oceny jakości realizacji projektów na podstawie kontroli terenowej.

Przeprowadzane kontrole, w każdej fazie realizacji inwestycji wykazały, zdaniem prelegenta słabe przygotowanie beneficjentów do realizacji projektu, brak stosownych uzgodnień i decyzji lokalizacyjnych, nierealność zakresów rzeczowych i terminowych, przedłużające się procedury, opóźnienia w realizacji przedsięwzięć, niedostateczne uporządkowanie strony formalnej związanej z realizacją kontraktów, brak lub niedostateczne dokumentowanie zmian i robót dodatkowych, uchybienia w kwalifikacji wydatków, naruszanie istotnych postanowień warunków kontraktowych. Autor referatu upatruje źródeł występowania podanych uchybień i nieprawidłowości przede wszystkim w niewłaściwym przygotowaniu inwestycji, oraz w złym zarządzaniu projektem lub wręcz braku jego zarządzania. W podsumowaniu prelegent wskazał kierunki działań mających na celu wyeliminowanie, wykazanych w kontrolach błędów.


W czasie konferencji odnotowano 26 głosów dyskusyjnych. Na zdjęciach od lewej
Michał Paradowski – członek zarządu SKB, Zenon Kierczyński – prezes Wielkopolskiej
Izby Budownictwa
Fot. SKB

Podsumowanie
Każdy z referatów wzbudzał w uczestnikach konferencji wiele emocji, o czym świadczyły głosy w dyskusjach prowadzonych na zakończenie każdej sesji. We wszystkich trzech sesjach odnotowano aż 26 głosów dyskusyjnych. Były one tym bardziej ciekawe, że często zamieniały się w polemikę z merytorycznym podsumowaniem.

Konferencję dodatkowo ubarwiały ciekawe wystąpienia producentów materiałów budowlanych, twórców nowoczesnych technologii materiałowych w budownictwie.

W podsumowaniu konferencji prezes Stowarzyszenia Kosztorysantów Budowlanych Janusz Tadeusz Barski wskazał na możliwości, jakie otwierają się przed budownictwem w naszym kraju dzięki szeroko zakrojonym programom operacyjnym wspomaganym przez środki unijne i wyraził nadzieję, że przedstawione i omówione zagadnienia staną się użyteczne w dalszej praktyce zawodowej uczestników spotkania, po czym zaprosił wszystkich zainteresowanych tematyką kosztową procesu inwestycyjnego na kolejną, XIV Konferencję SKB w 2009 roku.

Jak wykazało badanie, konferencja została wysoko oceniona przez jej uczestników, zespół merytoryczny i organizacyjny otrzymał szereg gratulacji, a w kuluarach miłym słowom nie było końca.